Nefes darlığı halsizlik, nefes darlığı tek başına bir hastalık olmaktan ziyade, ciddi hastalıkların bir belirtisi olarak insanları etkilemektedir. Tıpta dispne olarak tanımlanan bu sorun, yeteri kadar soluk alamama, kişiyi rahatsız edecek solunumda farklılık, göğüste sıkışma gibi etkilerle hissedilir. Sağlıklı bir insanın dakikada 14-18 defa nefes alıp vermesi gerekir.
Solunum faaliyeti gerçekleştirilirken solunum kaslarının harcadığı enerji miktarı bütün vücudun harcadığı enerjinin %5'ini teşkil eder. İstirahat zamanında yapılan sakin solunum bilinçaltında kişi fark etmeden yapılır. Fakat bazı durumlarda kişi bunun farkına varır ve bundan rahatsızlık duymaya başlar. Bu durumlar;
- Sağlıklı kişilerde egzersiz yaparken olduğu gibi metabolik hızın artmasında
- Solunumun ya da dolaşım faaliyetlerinin organizmanın ihtiyacını karşılamayacak kadar bozulması halinde, rahatsızlık başlar.
Nefes darlığı yaşandığında, bu kişi tarafından algılanabilen sübjektif bir bulgudur. Nefes darlığı her hastada farklı şiddetle gelişir. Hastaların bazısında solunum yetersizliği ileri derecede olmasına rağmen, hasta nefes darlığı çektiğini kabul etmez. Bazıları ise hafif kronik bronşiti olsa bile, nefes darlığından şikâyet edebilir. Yani nefes darlığı aynı ağrının hissedilmesi gibi, kişiden kişiye farklılık gösterir. Nefes darlığı çekenler bunun yanında halsizlik şikâyeti yaşadıklarında, sorunlarını daha iyi fark edebilirler. Solunumla yeteri kadar oksijen alamayan vücutları gün boyu halsiz, bitkin ve yorgun olur.
Nefes darlığı en fazla hangi hastalıklarda etkili olur?
Bu sorun daha çok kalp ve akciğer hastalıklarında etkili olur. Bu hastalıklarda oluşan nefes darlığı ani ve şiddetli bir şekilde ortaya çıkabilir ya da çoğu hastada olduğu gibi ilk başta efor dispnesi olarak başlamaktadır. Bunun zamanında teşhis edilmemesi halinde, giderek kronikleşerek geri dönüşümü olmayan nefes darlığı haline gelebilir. Akciğer embolisi, kalp enfarktüsü, akciğer sönmesi, astım, zatürre gibi hastalıklarda, hastalar yakınması olmasa bile, aniden ortaya çıkan şiddetli nefes darlığı ataklarıyla karşı karşıya kalabilir.
Nefes darlığı nasıl belirlenir?
Bu şikâyetle doktora giden hastanın öyküsü dinlenerek, nefes darlığına sebep olabilecek nedenler araştırılır. Hastaya hem fiziksel muayene hem de akciğer grafisi, solunum fonksiyon testleri yapılarak tanı konulmaya çalışılır. Gerektiği takdirde EKG, arter kan gazları analizleri, ekokardiyografi ve laboratuvar testleri uygulanır. Bu tetkiklerin tamamlanmasından sonra, buna sebep olan hastalık belirlenir ve tedavi yoluna gidilir.
Nefes darlığı tedavi edilmediğinde ne olur?
Bu sorunun tedavi edilmemesi halinde, altta yatan nedene göre hastanın hayatına mal olabilecek etkiler görülebilir. Özellikle kalp ve akciğerlerle ilgili hastalıklarda bu risk daha yüksektir. Ani gelişen şiddetli nefes darlığı mutlaka dikkate alınmalıdır. Yavaş ilerleyen nefes darlığında, hastalık giderek şiddetini arttıracağından, hasta bununla yaşamayı öğrenir ve bunu normal bir durum gibi değerlendirmeye başlar. Hastaların yaşam kalitesini yükseltecek, hastalığını tedavi edecek sürecin mümkün olduğu kadar erken başlaması, olası komplikasyonların önlenmesini sağlayacaktır. Nefes darlığı hafif olduğunda, hastaların buna alışacağı dikkate alınarak, kendilerinde halsizlik hissi olması halinde mutlaka doktora gitmeleri önerilir. Nefes darlığı halsizlik etkisi gösterebilir.
